W trakcie wczorajszego (22 kwietnia br.) posiedzenia plenarnego Rady Dialogu Społecznego skupiono się głównie na omówieniu aktualnych inicjatyw Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, strategii dotyczącej osób starszych oraz aktualizacji Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 roku.

W posiedzeniu, obok przewodniczącej Rady Dialogu Społecznego, minister rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszki Dziemianowicz-Bąk, uczestniczyli: wiceminister Łukasz Krasoń, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych oraz wiceminister Sebastian Gajewski.

Wiceminister Łukasz Krasoń poinformował, że w trosce o aktywizację zawodową osób z niepełnosprawnościami udało się rządowi wygospodarować 770 mln zł na rok 2024 i kolejny, aby dofinansowania do wynagrodzeń dla pracowników z niepełnosprawnościami wzrosły o 15 proc.

Następnie przewodnicząca RDS Agnieszka Dziemianowicz-Bąk przedstawiła informacje dotyczące inicjatyw i działań ministerstwa, które aktualnie są objęte wykazem prac legislacyjnych Rady Ministrów. Szefowa ministerstwa rodziny dodatkowo zaznaczyła, że obecnie trwają prace nad zmianami w Kodeksie Pracy, które zakładają uwzględnienie do okresów zatrudniania prowadzenia działalności gospodarczej. Ponadto, ministerstwo pracuje nad implementacją dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej dotyczącej adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w UE.

Minister Marzena Okła-Drewnowicz, odpowiedzialna za politykę senioralną, omówiła z kolei wyzwania stojące przed rynkiem usług wspierających osoby starsze w Polsce oraz proponowane przez rząd rozwiązania mające na celu ich wsparcie. Zwróciła uwagę na perspektywę demograficzną i starzenie się społeczeństwa. Realnym do wprowadzenia rozwiązaniem systemowym w obszarze opieki nad osobami starszymi, ale i wymagającymi opieki oraz niesamodzielnymi będzie bon senioralny czyli świadczenie pozwalające na sfinansowanie usługi wsparcia o charakterze opiekuńczym w miejscu zamieszkania seniora. Minister przedstawiła także konieczność zmian w sektorze opieki, zwłaszcza w systemie kształcenia kadr, uprządkowania bazy placówek i ich finansowania. Szczegóły rozwiązań będą znane w III kwartale br.

Przedstawiciele OPZZ oraz członkowie RDS, wraz z przewodniczącym OPZZ, zwrócili uwagę na konieczność powrotu do dyskusji w ramach zespołów problemowych RDS odnośnie rozwiązań zawartych w Porozumieniu strony społecznej RDS na rzecz aktywnego starzenia się z 8 czerwca 2020 r., zasadność ponad resortowej dyskusji na temat polityki senioralnej państwa, otwartość na dialog w obszarze pomocy społecznej i opieki z wykorzystaniem dotychczasowych prac Trójstronnego Branżowego Zespołu ds. Pomocy Społecznej.  W ocenie OPZZ niezbędne jest także uporządkowanie systemu opieki długoterminowej w Polsce.

Następnie Ministerstwo Klimatu i Środowiska zaprezentowało informację na temat aktualizacji Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 roku (KPEiK).

Przewodniczący OPZZ Piotr Ostrowski, oceniając Krajowy Plan Energii i Klimatu, wskazał, że pierwsza część aktualizacji KPEiK została przesłana Komisji Europejskiej bez konsultacji ze stroną społeczną, co należy ocenić negatywnie. O istnieniu KPEiK OPZZ dowiedziało się od Komisji Europejskiej a nie od przedstawicieli polskiego rządu. W związku z tym całą sytuację uważamy za naganną.

KPEiK budzi wiele pytań i wątpliwości, zwłaszcza w kontekście drastycznych zmian planowanych w sektorze energetycznym. Przejście z udziału węgla w produkcji energii na poziomie 61% w 2023 roku do zaledwie 29% w ciągu zaledwie 6 lat, zwłaszcza poprzez szybki spadek udziału węgla brunatnego już od 2025 roku, jest wyzwaniem o ogromnej skali. Dodatkowo, liczba pracowników zatrudnionych w wydobyciu węgla oraz w elektrowniach i branżach zależnych sięgająca kilkuset tysięcy osób, sprawiają, że planowane zmiany wywołują uzasadnione obawy o los tych pracowników. Planowane działania są gwałtowne i znacznie różnią się od dotychczas obowiązujących zapisów Polityki Energetycznej Polski do roku 2040. Budzą też uzasadnione obawy o los setek tysięcy pracowników, tym bardziej, że dedykowane wsparcie dla regionów węglowych ujmuje tylko obszary objęte unijnymi Funduszami Sprawiedliwej Transformacji, a nie obejmuje pozostałych jak choćby rejon Bogatyni czy Zagłębia Lubelskiego.

Piotr Ostrowski podkreślił, że rosnące ceny uprawnień do emisji oraz zaplanowane rozszerzenie systemu ETS na kolejne branże jak transport czy budownictwo, jak również wprowadzanie w życie mechanizmu CBAM wiążą się z rosnącymi kosztami dla przemysłów emisyjnych np. hutnictwa, produkcji chemicznej czy cementowej. Stanowi to zagrożenia dla funkcjonowania przemysłu w Polsce, który w naszym kraju odpowiada za większą część PKB niż średnia unijna i generuje 27% wszystkich miejsc pracy w kraju. W tej sytuacji rozsądnym byłoby połączenie planowania polityk klimatyczno-energetycznych z polityką przemysłową państwa. Polityka przemysłowa Polski niestety nie istnieje, a my jako OPZZ od lat wnioskujemy o jej stworzenie i zwiększenie roli państwa i strony społecznej w planowaniu strategii w tym zakresie.

Inną kwestią budzącą obawy OPZZ jest m.in. niemal dwukrotny wzrost ilości produkcji energii z gazu planowany na rok 2030 względem stanu na rok 2023 (z 16,5 na 31,9 TWh). Rodzi to pytania o dostępność surowca, którego nie mamy w takich ilościach na terenie kraju, a możliwości jego sprowadzania oraz ceny stały się znacznie mniej pewne po napaści Rosji na Ukrainę w 2022 roku.

OPZZ oczekuje, że dalszy proces tworzenia KPEiK będzie transparentny i prowadzony z udziałem związków zawodowych. Leży to bowiem w interesie strony rządowej, ponieważ jak pokazuje historia, żaden strategiczny plan państwa bez uzyskania akceptacji strony społecznej nie ma szans na pełną realizację.